مگس سفید وعامل اصلی بحران در منطقه شش تهران

Details

Hits: 1736

  بحران مگس سفید وعامل اصلی بحران در منطقه شش تهران

چند سال گذشته در تهران موضوعی بنام مگس سفید وجود نداشت .بسیاری با نام این حشره اشنا نبودند .مدت حدود 5سال است که همشهریان تهرانی با این پدیده مزاحم روبرو شده اند .باید اتفاق خاصی در برخورد با محیط زیست رخ داده باشد که باعث بحرانی خسته کننده باشد .
چه عواملی باعث شداین حشره از قریب به 4 الی 5 سال گذشته مهمان تهرانی ها شود .اگر این عوامل شناخته نشوند وریشه ای با انها برخورد نشود محیط زیست ما در تهران را باخطر نابودی کامل روبرو کرده ایم.ابتدا مگس سفید ی را که ما در مناطق مختلف میبینیم را بشناسیم وجایگاه ان را در این بحران ارزیابی کنیم .این مگس های سفید مزاحم مگس نیستند ،جزئ گروه خانواده های شته ها وسن ها زنجیره ها یا Hemiptera.بشمار می ایند واصطلاحا آن را مگس سفید مینامند . حشرات این گروه شیره درختان را از طریق رگبرگ های زیرین برگ گیاهان میمکنند .تنها مگس سفید نیست که به جان درختان تهران افتاده اند .شته ها ،سن های کوچک از خانواده مشبک بالان Tingidae, وبسیاری دیگر اززیر راسته سن های خاکی که همه گیاه مکنده اند وسوسک برگ خوار نارون وانواع قارچ ها وانگل های قارچی در این بحران شرکت دارند.تنها مگس سفید که در هوا پرواز میکنند را ما مشاهده میکنیم وفکر میکنیم فقط مگس سفید است که بلای جان درختان تهران شده اند .مگس سفید تنها سمبل ونشانه بارز آفات گیاهی است که به چشم ما میآیند وبرای ما مزاحمت ایجاد میکنند وسایر آفات که در درختان با کمی دقت میشود آنها را هم دید وخسارت آنها کمتر از مگس سفید نیست وآنها بی سر وصدا به کار خود ادامه میدهند ولی تمامی نا سزا ها نثار این مگس سفید میشود.مگس سفید با تغییر شرایط جوی ناپدید میشوند وسال بعد دوباره شاهد فعالیت انها خواهیم بود ولی سایر آفات بخصوص سن ها ومشبک بالان درخت را میخشکانند ..چرا 4 الی 5 سال پیش این مسئله را نداشته ایم واینکه میگویند دوره این آفت یعنی مگس سفید 5 الی هفت ساله است کاملا غلط وغیر علمی است.دوره مگس سفید یک دوره تخم گذاری از تخم تا ایجاد حشره کامل است که طبیعتا در تابستان به دلیل وجود شرایط مناسب تا دو نسل تولید میشوند ودر موارد استثنائی بویژه اوائل پائیز که هوا کمی از حالت داغی بیرون میاید میتوانند حداکثر تا دو نسل دیگر تولید مثل کنند .در زمستان وبا سرد شدن هوا فعالیت آنها متوقف ودر اخرین شفیره خود به خواب زمستانی فرو میروند تا سال اینده از شفیره بیرون می ایند وتخم گذاری وتکثیر می یابند .شفیره آنها هم دو نوع است نوع تابستانی ونوع زمستانی .نوع زمستانی تیره ترودارای پوشش کتینی ضخیم تری هستند

انواع گونه های مگس سفید یا آلئورید ها

حدود 1500 نوع از سفید بالک ها در جهان شناسائی شده اند که مهمترین خانواده آنها دو خانواده Aleyrodidae وAleurodidae هستند.بطور مثال در اروپا فقط 17 گونه مگس سفید وتنها از خانواده Aleyrodidae مورد شناسائی قرار گرفته اند .گونه های خانواده دیگر دارای بال های رنگی وحتی مشکی وشکل پوره های آنها بسیار متفاوت از خانواده اول است . مگس سفیدخانواده Aleyrodidae در دو گروه تقسیم بندی میشوند مگس های گلخانه ای وسیفی جات ومگس های گیاهان چوبی .بیشترین گونه ها در گروه اول یافت میشوند .مگس های گیاهان چوبی مانند درختان مرکبات که بیشتر در شمال کشور دیده میشوند وبا نوع مگس تهرانی تفاوت دارد ومگس های گیاه خرزهره وانجیر وبر روی درختی از خانواده ممرز هم گزارش شده است .در تهران انواع درختان توت و تا اندازه ای انجیر ودر مرتبه آخر گیاه خرزهره مهمترین میزان این حشره هستند .بر روی بسیاری از درختان خیابان های تهران از قبیل چنار ،گل ابریشمی ،کاج وچند درخت دیگر که در یوسف آبادمشاهده کردم و نام آنها را نمی دانم کاملا بدون آلودگی مگس سفید بودند .آفات هر کدام دارای یک یا چند میزبان هستند .معمولا به میزبان ضعیف شده خود که شرایط غذائی مناسب تری دارند حمله میکنند .در یوسف اباد درختان توت که خوب آبیاری شده اند کمتر مورد هجوم مگس سفید قرار گرفته اند گونه های مگس سفید در ایران احتمالا از خانواده Aleyrodidae است. در ایران تحقیقات مهمی در این مورد به چشم نمی خورد وما نمی دانیم چند گونه واز کدام خانواده در کشور وجو د دارند .گونه ای که ما در تهران مشاهده میکنیم را باید شناسائی کنیم .انواع مختلفی از این گونه وجود دارد وهر کدام میزبان درخت وگیاه خاصی است.اینکه مگس های سفید اینچنین در فضا بصورت انبوه یافت شوند تقریبا در دنیا استثنائی است .مگس های سفید در مجموع دارای گونه های متنوع هستند.طول این حشرات 1 الی 2 میلیمتر است .بال ها وبدن آنها از ماده موم مانند سفیدی پوشیده شده اند وبرخی دارای بال های سفید وبدون موم است .تخم ها به طول حدود 0.1 میلیمتر بر حسب نوع انها متغیر است .ماده برخی انواع گونه ها تخم های خود را در ردیف دایره مانند ویا تک تک ونا مرتب بزیر برگ ها میچسبانند . نوزاد یا لارو این حشره که از تخم بیرون می آید ابتدا متحرک است وسریع رشد میکند وپوست می اندازند ودر مرحله بعدی پوره دوم وسوم بی حرکت به زیر برگ میچسبند واز شیره برگ با مکیدن تغذیه میکنند ودر مرحله چهارم به شفیره تبدیل میشوند .نوزاد طی سه دوره پوست اندازی وهر پوره (نوزاد پوست انداخته شده) بدون حرکت به زیر برگ میچسبد واز شیره برگ تغذیه میکند.اخرین پوست اندازی بصورت شفیره است که مانند لارو تغذیه میکند واز شفیره حشره بالغ بیرون می آید .زمانی که شرایط بسیار مناسب باشد ودشمن طبیعی نداشته باشد بسرعت تکثیر می یابند.

گونه هائی از این مگس سفید مرکبات که شخصا روی آن ملاحظاتی داشته ام از نوع گونه Dialeurodes citri است. بصورت بی نظم وپراکنده تخم های خود را زیر برگ پرتقال یا نارنگی میگذارند ولی به دلیل وجود دشمنان طبیعی از نوع زنبور ها وکفشدوزک ریز قرمزوسیاه ولارو سایر حشرات از قبیل مگس های گل ونوعی سن بسیار ریز از خانواده Anthocoridae با نام علمی Orius minutus l مجال عرض اندام پیدا نمیکنند.بعلاوه در شمال کشور مشکل آبیاری درختان را نداریم .بنابراین حشرات مفید از پس مبارزه بر می آیند .تصور شود هر مگس سفید بر حسب نوع صد الی چهار صد تخم میگذارد اگر هزار مگس سفید بالغ هرکدام 400 تخم بگذارند در سن اول چهار صد هزار ودر سن دوم این رقم را در400 ضرب کنیم ودر سن سوم به چند میلیارد حشره بالغ میرسند .فراهم بودن شرایط زیستی وغذائی برای آفات رشد سرسام آور را در پی دارد .بنابراین از بین رفتن مگس سفید در دوران تخم وپوره توسط زنبور ها ،کفشدوزک ها وسن ها ولارو های شکارچی کمک ارزشمندی در کنترل نسل آنها مینماید .مگس سفید تهرانی با مقایسه طرز قرار گرفتن بال ها واشکال پوره ها وشفیره ها نمی تواند این گونه که به مگس سفید مرکبات معروف است باشد.تصاویر زیر را ملاحظه فرمائید..شناسائی مگس های سفید با مقایسه رنگ بدن وپشت حشره اندازه ،نحوه قرار گرفتن با ل ها واشکال پوره های دوم .سوم وشفیره

صورت میگیرد .به چند تصویر زیر توجه فرمائید 

 

مگس سفید وشفیره ان وکنه تخم خوار	مگس سفید وکفشدوزک شفیره وتخم مگس سفید	مگس سفید ولارو کفشدوزک شفیره وتخم مگس سفید
مگس سفید مرکبات در شمال کشور	مگس سفید مرکبات در شمال کشور

 

نوع دیگر مگس سفید مگس سفید گلخانه است با نام علمی Trialeurodes vaporariorum است .این گونه تخم های خود رابصورت دایره ای میگذارند و زیر برگ گیاهان پرورشی را با نوعی عسلک آغشته میکنند .در بیرون از گل خانه ودر فصل سرما از بین میروند .این نوع هم که تخم های خود را دایره ای میگذارد هم نمی تواند گونه مگس سفید تهرانی باشد . (3

مگس سفید از جنس Aleyrodes نیز دارای گونه های متنوعی است و احتمالا مگس تهرانی میتواند یک گونه از این جنس باشد .شناسائی گونه های این جنس از روی شکل ظاهری پوره دوم وسوم وشفیره آن میتوان انجام داد .تصاویری از مگس سفید در تهران در زیر ارائه شده .در تصاویر تخم وپوره سن اول تا سوم وهمچنین شفیره بوضوح دیده میشوند.بسیاری از شفیره ها دارای شکافی هستند که حشره از آن بیرون آمده است .شناسائی نوع گونه فعلا دشوار است .طرز قرار گرفتن بال ها که از هم فاصله دارند وشکل ظاهری پوره ها با انواع مشابه مگس های شناخته شده فرق دارند .پوره دوم وسوم وحتی شفیره کاملا بیضوی نیستند ودر بالای آنها زائده برآماده وجود دارد .انشادالله در فرصت دیگر کلید شناسائی مگس های سفید برای علاقمندان ارائه میگردد .فعلا صحبت علت اصلی و چگونه بر طرف کردن بحران است . مگس های سفید دشمنان طبیعی متعددی دارند که در حال حاضر زیر برگ ها فعال هستند ولی به دلیل عمق فاجعه توانائی مبارزه با آنها را ندارند .کفشدوزک های جنس Clitostethus ونوع دیگری از کفشدوزک های سیاه ریزبا نام علمی Stethorus punctillum وانواع دیگراز آنها مشاهده کردم که باعث خوشحالی من شد این گونه ها بسیار با ارزش هستند شکارچی تخم مگس سفید هستند وزنبور های مینیاتوری وسن های شکارچی ولارو بال توری ها وغیره در حال مبارزه هستند .تصاویر پوره های وسن های اول ودوم وشفیره مگس سفید وحشرات شکارچی آنها در چند تصویر زیر مشاهده فرمائید . کفشدوزک هفت نقطه شکارچی شته هاست ودر کنترل مگس های سفید نقش ندارند.کفشدوزک های Chilocorus bipustulatus وگونه بسیار فعال در شکار مگس سفید که از نظر شکل ظاهری متفاوت هستند ولی همه به نام یک گونه شناخته میشوند وبا نام علمی Cheilomenes sexmaculata .تعداد 5 الی شش گونه معروف کفشدوزک ها را زیر برگ درختان آغشته به تخم .پوره مگس سفید مشاهده کردم ولی افسوس که شیوه غلط در مبارزه ونشناختن دلیل اصلی طغیان مگس سفید این حشرات مفید را در معرض نابودی قرار داده است. 

 

کفشدوزک سیاه وپوره های مگس سفید	زنبور ریز پاراتوزوئید پوره مگس سفید	کفشدوزک شکارچی چوره وتخم مگس سفید	بال توری شکارچی پوره مگس سفید
Clitostethus arcuatuکفشدوزک	زنبور تخم تازه از تخم پارازیتوئید شده سن ها بیرون امده	Clitostethus arcuatu-لارو کفشدوزک	Clitostethus arcuatu23
Stethorus  punctillumکفشدوزک	Clitostethus arcuatu-کفشدوزک	Cheilomenes sexmaculata	Chilocorus bipustulatus

علت اصلی بروز بحران مگس سفید

علت اصلی بروز این فاجعه که نابودی درختان تهران را تهدید میکند وعامل اساسی بروز این بحران است .تشنگی درختان است. آنها نیاز به ا ب دارند .غذای اصلی گیاهان آب است و موادی که از خاک دریافت میکنند .نور آفتاب در صورتیکه سایر شرایط برای آنها فراهم شود گیاهان را به وجد میآورد وباعث فعالیت مضاعف میشود.گیاهان هم مانند موجودات زنده خون در رگ هایشان جاری است وخون درختان آب همراه موادی که از خاک میگیرند است.آبیاری به موقع و مناسب ومتعادل غلظت طبیعی وروند حرکت خون درختان را تسریع میکند.برای آسان کردن مفاهیم آبی که در رگبرگ های درختان جاری است را به خون درختان تشبیه کرده ام .کم آبی، این مایع در درون رگ های درختان را غلیظ وسرعت آن را کاهش می دهد .حشرات عاشق این مایعات سر شار از غذا هستند وبه انها هجوم میاورند در هر درختی ویا گیاهی این اتفاق بیفتد حشرات مکنده میزبان ان درخت به آن هجوم میآورند وسایر حشرات هم برای شکار وکسب غذا در آن مکان فعالیت میکنند .درخت سالم وطبیعی قدرت دفاع در برابر حشرات را در خود دارد وخداوند تبارک تعالی در نهاد درخت وحشره این خصیصه را نهاده است وعلت اصلی بروز این بحران کاهش چشمگیر آب در جوی های یوسف اباد وابیاری نکردن درختان است که باید برای آب دادن درختان مسئولین محترم مربوطه اقدام اساسی انجام   دهند . سید محمد تقوی اهرمی مهر 1395